معبد در همهی ادیان هست -که مینشینند در آنجا و عبادت میکنند- لکن مسجد با معابد مسیحی و یهودی و بودایی و بعضی جاهای دیگر که ما دیدهایم یا شنیدهایم متفاوت است. در مسجد، پیغمبر اکرم نمیرفت فقط نماز بخواند و بیرون بیاید؛ کاری که برای اجتماع پیش میآمد و مهم بود، صدا میزدند: اَلصلوةُ جامِعَة؛ بروید به سمت محل صلات؛ برای چه؟ برای اینکه راجع به مسئلهی جنگ مشورت کنیم یا خبر بدهیم یا همکاری کنیم یا بسیج کنیم امکانات را و بقیّهی چیزها؛ و شما در تاریخ اسلام مشاهده میکنید که مساجد، مرکزی برای تعلیم بود؛ میشنویم و در روایات میخوانیم که در مسجدالحرام یا مسجدالنّبی حلقهی درس زید و عمرو و بکر از نحلههای مختلف فکری و مذهبی وجود داشت؛ معنای این خیلی متفاوت است با کلیسیا یا با کنیسهی یهودی که فقط میروند آنجا، یک عبادتی میکنند و بیرون میآیند. مسجد پایگاه است و این پایگاه بر محور ذکر و نماز است.